Ryzyko w pracy pilota wycieczek

Pilot wycieczek pełni jedną z najważniejszych funkcji w obsłudze ruchu turystycznego, a więc odgrywa istotną rolę w całokształcie funkcjonowania branży turystycznej. Warto zatem zastanowić się nad ryzykiem, jakie pociąga za sobą wykonywanie tego zawodu



Medialnym hasłem funkcjonującym na przełomie ostatnich lat w świecie biznesu jest analiza ryzyka. Wyrwany z kontekstu termin odnieść można do różnego rodzaju zagadnień: projektów, finansów, technologii, czy też rodzaju ludzkiej działalności zawodowej np. wykonywania wolnych zawodów tj. nauczyciel, instruktor sportu i rekreacji czy pilot wycieczek. Aby jednak mówić o ryzyku, należy najpierw określić zakres odpowiedzialności spoczywającej na pilocie z racji wykonywanego zawodu. Odpowiedzialność pilota można podzielić na trzy kategorie ze względu na rodzaj przepisów, które mówią o konsekwencjach zaniechania poszczególnych jego obowiązków.

Odpowiedzialność służbowa

Odpowiedzialność służbowa związana jest z miejscem w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa czy stowarzyszenia. Przejawem takiej odpowiedzialności jest nagana, pozbawienie członkostwa organizacji, kara regulaminowa czy zawieszenie w prawach wykonywania funkcji. Jest to najczęstszy rodzaj ponoszonej odpowiedzialności, choć najmniej dotkliwy.

W przypadku pilotów odpowiedzialność ta może wystąpić zarówno w ramach stosunku pracy w macierzystym biurze podróży, jak i w ramach samorządu pilotów lub nadzoru państwowego. Zgodnie z art. 26 Ustawy o Usługach Turystycznych "uprawnienia [É] pilota wycieczek mogą być zawieszone za powtarzające się uchybienia w wykonywaniu zadań lub postępowaniu [É] jeżeli uchybienie stwierdzą osoby uprawnione do kontroli, w przypadku skarg potwierdzonych co do ich słuszności". Przepisy przewidują zawieszenie uprawnień pilota na okres do jednego roku, a także przewidują możliwość uzależnienia przywrócenia zawieszonych uprawnień od zdania egzaminu sprawdzającego.

Odpowiedzialność cywilna

Największe znaczenie praktyczne ma odpowiedzialność cywilna w stosunku do biura podróży zatrudniającego pilota, jak też względem klienta. Jest to odpowiedzialność majątkowa, zobowiązująca pilota do wykonania przyrzeczonego świadczenia (np. wykonania go ponownie, jeżeli zostało wykonane nieprawidłowo, uzupełnienia go świadczeniem dodatkowym, gdy wykonanie było niezupełne lub pokryciu kosztów wykonania przez inną osobę, jeżeli zobowiązany nie jest w stanie wykonać go osobiście).

Jeżeli realne wykonanie świadczenia jest niemożliwe, poszkodowany ma prawo do odszkodowania w postaci kwoty pieniężnej, rekompensującej uszczerbek majątkowy, który powstał z winy pilota. Niekiedy dochodzi do powstania krzywdy niemajątkowej, nie dającej się wycenić - wówczas należy się zadośćuczynienie (ustalane w sposób uznaniowy). Wysokość odszkodowania ustala się na podstawie dwóch elementów: wartości rzeczywistej szkody oraz utraconych korzyści (np. niemożność korzystania z wczasów zimowych przez osobę, której z powodu zaniedbania pilota skradziono narty).


Zakres odpowiedzialności pilota w stosunku do touroperatora za szkody wyrządzone z winy nieumyślnej (lekkomyślności lub niedbalstwa) zależy od formy zatrudnienia pilota. Pilot zatrudniony w oparciu o umowę o pracę odpowiada na podstawie kodeksu pracy w sposób ograniczony (do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia), zaś pilot pracujący w oparciu o umowę zlecenia (90 proc. zatrudnionych) zawsze odpowiada w pełnej wysokości wyrządzonej szkody.

Wysokość szkody może być dość znaczna, jeżeli pilot doprowadzi np. do niewykorzystania kosztownych świadczeń przez całą grupę lub do powstania tzw. szkody na osobie, czyli śmierci lub kalectwa któregoś z uczestników (odszkodowanie w formie renty...