Turystyka przemysłowa

14-15 kwietnia w Zabrzu, w łaźni łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza, odbyła się XIII Międzynarodowa Konferencja Turystyki Dziedzictwa Przemysłowego pod tytułem Nowe otwarcie dla turystyki – niematerialne dziedzictwo przemysłowe. W tym numerze przedstawiamy drugą część wniosków z tego spotkania.



Organizacja tegorocznej edycji konferencji oraz towarzyszące jej targi byłym ważnym krokiem dla wzmocnienia roli turystyki dziedzictwa przemysłowego, zwłaszcza jej niematerialnego dziedzictwa, które jest jednym z priorytetów zawartych w Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (2003), która mówi m.in. że „istnieje powszechna wola oraz wspólna troska, aby chronić niematerialne dziedzictwo ludzkości, które przejawia się w różnych dziedzinach i uznaje się je w: ustnych tradycjach i formach przekazu, włączając w to język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego; sztukach widowiskowych; społecznych zwyczajach, rytuałach oraz uroczystościach świątecznych; wiedzy o przyrodzie i wszechświecie oraz związanych z nimi praktykach; umiejętnościach związanych z rzemiosłem tradycyjnym” (www.unesco.pl). Niematerialne dziedzictwo kulturowe ma szczególne, często niedocenione znaczenie dla odbiorców. Nie może też istnieć bez dziedzictwa materialnego.

Tradycja przyciąga turystów

Możliwości tkwiące w potencjale istniejącym na styku między turystyką a niematerialnym dziedzictwem przemysłowym jako składowym elementem kultury, są zdaniem wielu ludzi branży, daleko niedostrzegane – co udowodniła m.in. ubiegłoroczna konferencja zabrzańska pt. Kultura, sztuka i przedsiębiorczość w przestrzeni przemysłowej). Nowe otwarcie na turystykę jest zatem okazją, by korzystając z doświadczenia tych, którym się powiodło, sprawić jeszcze więk sze zainteresowanie tematem nie tylko władz samorządowych, ale tych, którzy o rozwoju i promocji turystyki postindustrialnej decydują w szerszym tego słowa znaczeniu. Jest to tym bardziej istotne, że obiekty, które wpisywane są na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO, przyczyniają się w dużej mierze do promocji danego miejsca i kraju, to także ogromny prestiż wzmacniany przez deklarację współpracy i wsparcia ze strony władz samorządowych i lokalnych społeczności. Nie bez powodu jako temat konferencji wybrano Nowe otwarcie dla turystyki. Dziedzictwo przemysłowe przejawiające się w kulturowo wartościowych zwyczajach, pielęgnowanych tradycjach i zwyczajach, umiejętnościach i zachowaniu starych zawodów i zwyczajów autochtonów, działalności artystycznej, języku, tożsamości lokalnej i stylach życia czy nawet narracji literackiej, w wielu przypadkach jest jednym z magnesów przyciągających turystów. I chociaż wiele jest w tym względzie jeszcze do zrobienia, w ostatnich latach na Śląsku uczyniono milowy krok do przodu. Przykładem tego jest między innymi znakomicie rozwijająca się Industriada – cykl imprez na Szlaku Zabytków Techniki nagrodzony Złotym Certyfikatem POT – czy promowany przez Śląską Organizację Turystyczną festiwal Śląskie Smaki, odbywający się każdego roku w innej scenerii. W tym roku miejscem zmagań amatorów, profesjonalistów i pasjonatów śląskiej kuchni będą Katowice. Na uwagę zasługuje też znakomity Projekt Stowarzyszenia Fabryki Inicjatyw Lokalnych Nikiszowiec, wykreowany przez Stowarzyszenie z siedzibą w Katowicach. To przykład, jak zaangażowanie lokalnej społeczności uatrakcyjniło miejsce dotąd niepostrzegane jako atrakcja turystyczna, bez naruszania prywatności jej mieszkańców. Potencjał Nikiszowca to przede wszystkim niezwykła architektura, specyficzna kultura, tradycja, unikalny klimat i mieszkańcy. Wspólnie z nimi stworzono przestrzeń przyjazną turyście. Pokazano, jak pozytywne zmiany miejsca dotąd nieatrakcyjnego, z udziałem miejscowej ludności, mogą sprawić większe zainteresowanie turystów. Dzięki tej inicjatywie Nikiszowiec żyje swoim życiem, są organizowane wspólnie imprezy, takie jak Jarmark na Nikiszu czy Odpust u Babci Anny z udziałem mieszkańców dzielnicy i turystów. Zorganizowano szkolenie dla lokalnych przewodników, którzy z wielką pasją i znawstwem dzielą się z turystami swoją opowieścią o...