Dolina Pałaców i Ogrodów − cud na 100 km kwadratowych

O największym w Europie kompleksie pałacowo-parkowym wokół Jeleniej Góry znawcy przedmiotu mówią zgodnie – perełka, cud. Na obszarze 100 km kwadratowych znajduje się ponad 30 w większości odrestaurowanych obiektów, otoczonych zespołami parkowymi.


Aż jedna czwarta pałaców w Polsce zlokalizowana jest na Dolnym Śląsku, ale większość tych najpiękniejszych znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Jeleniej Góry, stolicy Karkonoszy. To średniowieczne warownie, renesansowe dwory, barokowe pałace i XIX-wieczne rezydencje, zaprojektowane przez wybitnych architektów. Gminy, na terenie których leży dolina, utworzyły Park Kulturowy, a Fundacja Pałaców i Ogrodów wystąpiła do ministra kultury o wpisanie terenu na Listę Pomników Historii. To krok w drodze na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, co sugerowali wręcz zagraniczni eksperci związani z tą organizacją. Dolina Pałaców i Ogrodów jest szlakiem turystycznym o znaczeniu regionalnym dla województwa dolnośląskiego. Ale już w okresie romantyzmu kotlina stała się znanym miejscem turystycznym i uzdrowiskowym.


Przybywali tu artyści, miłośnicy przyrody i podróżnicy z całej Europy i Ameryki, m.in. Fryderyk Chopin, Johan Wolfgang Goethe, Jon Quincy Adams. Urzeczeni krajobrazem malarze zakładali tu kolonie i szkoły artystyczne. Humboldt, wielki niemiecki podróżnik, wpisał Kotlinę Jeleniogórską na listę 100 najpiękniejszych miejsc na świecie. Nic dziwnego, bo perełki architektury osadzone są wśród pięknych krajobrazów Karkonoszy i Rudaw Janowickich. Tu swoje rezydencje zakładały najświetniejsze rody europejskie: Habsburgowie, Hohenzollernowie, Schaffgotschowie, Czartoryscy, Radziwiłłowie, książęta hescy i orańscy. Niezwykły rozkwit Doliny Pałaców, porównywanej do zamków nad Loarą czy Renem, nastąpił w połowie XIX w. gdy Hohenzollernowie, pruska rodzina królewska, nabyli rezydencje w Karpnikach, Mysłakowicach i Wojanowie, a budowlami i parkami zajęli się najlepsi architekci. Pałac w Mysłakowicach powstał dla króla Fryderyka Wilhelma III, pałac w Karpnikach − dla jego brata księcia Wilhelma Pruskiego, a pałac w Wojanowie − dla królewskiej córki Luizy. Wiele obiektów Kotliny Jeleniogórskiej w czasach powojennych uległo degradacji. Skala wyzwań, spowodowana wielkością zniszczeń i zaniedbań, jest ogromna. Jednak trwające od ponad dekady niespotykane w skali kraju działania konserwatorskie sprawiły, iż część obiektów zabytkowych już funkcjonuje i udostępniona jest dla ruchu turystycznego, a kolejne obiekty są stale odbudowywane.


W ostatnich latach, w ramach działalności Fundacji zostały odbudowane Pałac w Wojanowie, Dębowy Pałac w Karpnikach, Pałac Paulinum w Jeleniej Górze. Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej jest jedną z organizacji, która stara się wypromować Kotlinę Jeleniogórską. W ostatnim czasie m.in. z inicjatywy Fundacji udało się utworzyć na terenie Kotliny Park Kulturowy, który da podstawy prawne do wpisu Doliny Pałaców i Ogrodów na Listę Światowego Dziedzictwa „UNESCO”. Dolina Pałaców w 2010 roku została uznana przez Krajową Radę Ochrony Zabytków za pomnik historii. To szczególna forma ochrony najcenniejszych zabytków w Polsce. Działalność na rzecz popularyzacji DPiO została już doceniona przez jury Elle Style Awards 2008 w kategorii „Miejsce wyjątkowe” oraz Polską Organizację Turystyczną jako „Najlepszy Produkt Turystyczny 2009”. Dolinę Pałaców i Ogrodów można zwiedzić w jeden dzień. Ale warto zatrzymać się choćby na jeden nocleg w którymś z urokliwych...