Turystyczny potencjał polskich kolei regionalnych nie jest wykorzystywany – twierdzą eksperci Instytutu Koźmiana, autorzy raportu dotyczącego turystyki kolejowej.
Poniżej prezentujemy drugą cześć raportu podsumowującego turystyczne wykorzystanie kolei w Polsce. Niestety jak wynika z raportu potencjał ten nie jest dostatecznie spożytkowany i jest też fragmentem większej dyskusji o sytuacji kolei w Polsce. Aspekt możliwości turystycznych kolei niemalże nie jest poruszany…
Struktura połączeń kolejowych i linie turystyczne
W Polsce mamy ponad 20 aktywnych przewoźników kolejowych. Pojęciem „przewoźnik” zostały objęte firmy, posiadające przynajmniej jedną linię kolei naziemnej, eksploatowaną co najmniej okazjonalnie. Do tego zestawienia nie zalicza się: linii tramwajowych, kolei linowych, kolei linowo-terenowych, wyciągów narciarskich.
Największymi przewoźnikami kolejowymi w Polsce są: PKP Intercity – spółka grupy PKP, Przewozy Regionalne – spółka, Koleje Mazowieckie.
Z wyjątkiem PKP Intercity, wszyscy przewoźnicy działają również lub wyłącznie na rynku regionalnym. Szczególne znaczenie dla ruchu turystycznego mają koleje o profilu ewidentnie turystycznym. Koleje takie to przede wszystkim dawne linie wąskotorowe lub połączenia normalnotorowe obsługiwane przez zabytkowy tabor. Niektóre kolejki turystyczne są powiązane ze skansenami i muzeami kolejnictwa (tak jest np. w przypadku skansenu kolejowego w Chabówce czy muzeum kolei wąskotorowej w Sochaczewie).
Niektóre koleje turystyczne mają status tzw. kolei parkowej. Spośród innych linii o charakterze turystycznym kolejka parkowa wyróżnia się tym, że kursuje wyłącznie po zamkniętym terenie parku, ogrodu lub innego obszaru o walorach turystycznych. Ponadto istnieje 5 kolei parkowych: Kolejka parkowa w Cichowie, Kolejka Parkowa Maltanka, Myślęcińska Kolej Parkowa, Kolejka parkowa w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, Kolejka parkowa w Parku Kultury i Wypoczynku Piaski-Szczygliczka w Ostrowie Wielkopolskim.
Pozostałe linie turystyczne z reguły kursują na dawnych lub obecnych trasach komunikacyjnych. Obecnie w Polsce działa 25 kolei pełniących funkcje ewidentnie turystyczne.
Jazda o własnych siłach
Specyficzną formą kolei turystycznej są trasy drezynowe. To z reguły nieczynne odcinki dawnych szlaków kolejowych, na których ruch odbywa się przy użyciu lekkich pojazdów szynowych napędzanych siłą mięśni ludzkich lub przy użyciu niewielkich silników spalinowych. Trasy drezynowe to jedyna forma kolei, gdzie pojazd szynowy prowadzić może osoba nieposiadająca uprawnień maszynisty.
Z tych powodów, jak również z uwagi na mnogość nieużytkowanych torów, przebiegających nierzadko przez tereny atrakcyjne turystycznie, rozwój tras drezynowych może być interesującą formą tworzenia produktów turystycznych przez samorządy i organizacje lokalne. W Polsce jest 12 tras drezynowych.
Co się składa na ofertę turystyczną?
Ofertę spółek kolejowych skierowaną do turystów podzielić można na dwie kategorie: udogodnienia i produkty turystyczne. Udogodnienia stanowią niejako uzupełnienie standardowych produktów transportowych, sprawiające, iż produkty te są bardziej atrakcyjne. Produkty turystyczne to odrębna oferta, skierowana wyłącznie dla turystów. Do najpopularniejszych rodzajów udogodnień oferowanych przez przewoźników kolejowych dla ruchu turystycznego w Polsce należą: bilety weekendowe, rodzinne, grupowe, bilety darmowe lub zniżki dla psa lub na rower.
Produkty turystyczne oferowane przez operatorów kolejowych podzielić można na kilka grup:
Komunikacyjne –...