Agent turystyczny - biznesmen czy pańszczyźniany chłop?

Pojęcie pańszczyzny i przywiązania chłopa do ziemi jest nam dość dobrze znane jeszcze z czasów szkolnej edukacji. Na ziemiach polskich pańszczyzna występowała już od XII wieku.



W1520 r. sejm postanowił, że każdy chłop musi co najmniej jeden dzień w tygodniu przepracować bez zapłaty w folwarku swego pana. Z powodu braku zorganizowania chłopów (nie było wtedy jeszcze ruchu ludowego) liczba ta stopniowo rosła do 4-5 dni w połowie XVII wieku, w XVIII wynosiła 6-7 dni, a nawet niekiedy 10 dni (można było zapędzać do pracy również rodziny).

Dziedzice nie dość, że się bardzo rozochocili w powiększaniu obciążeń, to jeszcze zatrudniali ekonomów i karbowych, aby ci skuteczniej gonili chłopów do roboty i pomagali w wyłapywaniu uciekających przed wyzyskiem na inne tereny. Jednak pomimo faktu, że udział darmowej pracy stale wzrastał, system pańszczyźniany i tak coraz wyraźniej przegrywał z opartym na płatnej pracy najemnej i nowocześniejszym rolnictwem wysokotowarowym. Rosnące przekonanie o archaiczności systemu spowodowało jego likwidację, a najdłużej utrzymał się on w Królestwie Polskim, bo aż do marca 1864 roku.

Półtora wieku minęło, ale...

Pomimo że od tamtych czasów mija akurat półtora wieku, to można znaleźć wiele podobieństw pomiędzy przywiązanym do ziemi chłopem a współczesnym agentem turystycznym. Rolę dawnego dziedzica gra teraz touroperator, który uzależnia od siebie agenta bogatą w zapisy umową, a rolę ekonomów i karbowych pełnią tzw. regionalni, którzy różnymi sposobami starają się wymusić na nim jak największą sprzedaż wycieczek. Zupełnie podobnie jak dawni dziedzice, touroperatorzy też stale podkręcają normy sprzedaży, nie oglądając się często wcale na aktualne realia rynkowe. Na poparcie swojej tezy mają przecież raporty PZOT-u pokazujące zwyczajowo niebotyczne wzrosty w branży turystycznej. Przywiązanie chłopów do ziemi reprezentuje dziś przywiązanie agenta do touroperatora. Tak jak dawniej wmawiano chłopom, że nie ma życia bez dziedzica, tak dzisiaj rozmaici przedstawiciele organizatorów wmawiają agentom, że są oni na nich biznesowo skazani, ale za to oni na agentów niekoniecznie. Mogą przecież kontynuować sprzedaż równie dobrze, a nawet lepiej, przez internet lub sklepy firmowe. Podobnie jak kiedyś chłopi, agenci nie mają też dostatecznie silnej reprezentacji (jak np. w Niemczech), która mogłaby skutecznie bronić ich pozycji biznesowej w sytuacjach konfliktowych z organizatorami. Zasadnicza różnica jest natomiast taka, że dawniej chłop miał tylko jednego dziedzica, a na dzisiejszego agenta presję wywiera całkiem spore grono touroperatorów, z których każdy usiłuje na wszelkie sposoby skłonić go do wysiłku na rzecz sprzedaży akurat jego produktów.

Chłopi uwolnili się od dziedziców i tak też będzie z agentami

Tak jak pańszczyźniane rolnictwo przegrało z rolnictwem wysokotowarowym, tak w zakresie prostych (ale stanowiących większość) produktów typu sun & beach organizatorzy przegrają z walkę o rynek z tanimi liniami. We współczesnym zinformatyzowanym i zglobalizowanym świecie, w którym każdy ma niemal nieograniczony dostęp do informacji, proste sklejanie ogólnie dostępnych dla klientów produktów, czyli przelotu i pobytu w hotelu, narzucanie na to swojej marży, a potem kolejnej marży dla agenta, nie będzie miało racji bytu. Dwóch marż rynek...